Dünyanın en eski kütüphanesi olarak bilinen Al-Qarawiyyin nerede nasıl kurulmuştur? Tarihi oldukça ilginç olan kütüphaneler kütüphanesi Al-Qarawiyyin hakkındaki ilginç bilgileri sizler için derledik.
Al-Qarawiyyin Nasıl Yapıldı?
Kütüphaneler kitapseverlerin ve araştırmacıların en uğrak yerlerinden olagelmiştir. Hemen her ülkenin prestijini yükseltecek kültür merkezleri ve kütüphaneleri bulunmaktadır. Dünyanın en eski kütüphanesi, 859 yılında Fas’ın Fez kentinde inşa edildi. Bu inşaya vesile olan dönemin üst sınıf ailelerinden birinin kızı, Fatima El-Fihriya’ydı. Uzun süre sadece araştırmacıları ziyaretçi olarak kabul eden ve ilgisiz kalan bu kütüphane, 2012 yılında Fas asıllı bir mimarın çabalarıyla restore edilip yeniden kapılarını ziyaretçilere açtı.
Kimileri tek kopya olan pek çok önemli esere ev sahipliği yapan bu kütüphane dünya tarihi ve kültürel birikim açısından büyük önem taşıyor. Ortadoğu’nun bir tür kültürel belleği olan bu kütüphanede İbn-i Haldun’un Mukaddime eserinin orijinal kopyası, 9. yüzyıldan kalma Kuranı Kerim gibi mühim eserler barındırıyor.
Yıkılmaktan son anda kurtarıldı
Kütüphane yakın tarihimize kadar girilmesi yasak olan yerlerden biriydi. Bu anlamda büyük ve gizemli bir mekandı. Ancak 2012 yılında Fas Kültür Bakanlığı’ndan bir kadın Toronto merkezli bir mimarlık birmasıyla irtibata geçerek binanın restore edilmesi için bir proje yapılmasını istedi. Mimarlar kütüphaneye ilk adım attıklarında büyük bir şokla karşılaştırlar. Kütüphane yıkılmak üzereydi ve çürümüştü. Mimarlar içerisi için “üstü yosun tutmuş, tozlarla kapnamış enfes bir mimari” yorumunda bulunmuşlar.
Yapılan incelemeler kütüphane hakkında daha üzücü gerçekleri de ortaya çıkarmış. Yıllarca kütüphanenin üstüne yağan yağmur, kütüphanenin alt katlarında bir nehir oluşturmuş ve kütüphanenin giderek daha zayıf bir hale gelmesine neden olmuş.
Mimarlar projenin son anda gerçekleştiğini ve biraz daha geç kalınmış olsa bu dev kütüphanenin bir moloz yığınına dönüşeceğini belirtiyorlar.
Harekete geçen uzmanlar, oluşan nehirin kaynağını kanalizasyona yönlendirerek temelin daha fazla hasar almasının önüne geçerken büyük bir dikkatle kütüphanenin her noktasında restorasyon çalışmaları yaparak Al-Qawayini’nin insanlar tarafından ziyaret edilebilir, güvenli ve sağlam bir yer olmasını sağlamış durumdalar.
Gizli Odalar
Yapılan keşiflerde kütüphanenin onlarca gizli odası olduğu, bazılarının kolaylıkla bulunabildiği, bazılarının halen daha keşfedilemediği belirtiliyor. Gizli odalarla ilgili geçmişten gelen bir çok hikaye de bulunuyor. Bazen daracık geçitlerden geçmek zorunda kalınan bu gizli odalar kullanılarak oldukça geniş ve bilinmeyen bahçelere çıkabildiği söyleniyor. Üstelik bu bahçelerden gökyüzü görünebilmesine rağmen dışardan bakıldığında bu tarz bir fark edilemiyor.
Dünyanın en eski kütüphanesi, bir çok kitap, yazıt ve parşömen barındırıyor. Bunların arasında 4000 adet el yazması, 9.yüzyıldan kalma Kuran ve daha öncesi yıllarda yazılmış bir çok hadis koleksiyonu da bulunmaktadır.
Fas ziyareti yapmayı düşünenlere Al-Qarawiyini Kütüphanesi’ni mutlaka ziyaret etmelerini ve bu eşsiz tarihe tanıklık etmelerini tavsiye ediyoruz.